Moniuszko w kościołach Warszawy

Moniuszko w kościołach Warszawy

Szanowni Państwo,

pragnę złożyć wyrazy najwyższego uznania oraz wdzięczności wszystkim, którzy przyczynili się do organizacji i artystycznego sukcesu Festiwalu Muzyki Sakralnej Moniuszko w Kościołach Warszawy. To muzyczne przedsięwzięcie, które gości w tym roku na muzycznej mapie Polski, zajmuje jedno z najważniejszych miejsc wśród wydarzeń związanych z obchodami 200. rocznicy urodzin naszego narodowego kompozytora.

Rok 2019 został ogłoszony przez polski parlament i UNESCO rokiem Stanisława Moniuszki. To świetna okazja, aby zapoznać się bliżej z szerszą niż zwykle retrospektywą twórczości polskiego twórcy oper, pieśni, operetek, baletów, utworów instrumentalnych i sakralnych.

Pięć monograficznych koncertów Festiwalu Moniuszko w Kościołach Warszawy poświęconych muzyce religijnej naszego narodowego kompozytora to nie tylko największa do tej pory prezentacja jego Dzieła w ramach jednego wydarzenia, ale jednocześnie nie lada gratka dla miłośników jego twórczości i melomanów zainteresowanych nowymi trendami w prezentacjach koncertowych. Gratulując organizatorom i osobom związanym z Festiwalem Moniuszko w Kościołach Warszawy tak wspaniałego programu i kształtu artystycznego, życzę satysfakcji z realizacji niełatwego wyzwania, zaś publiczności niezapomnianej uczty duchowej.

Z wyrazami szacunku


wiceprezes Rady Ministrów
Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego
prof. dr hab. Piotr Gliński


Warszawa, dn. 11 października 2019 r.

Historia muzyki pisana jest wielkimi postaciami i wielkimi dziełami, które mówią o twórcach, pozwalają poznać ich wnętrze i ukazują szczególny wkład każdego z nich w dzieje kultury (św. Jan Paweł II). Takim właśnie twórcą był Stanisław Moniuszko, któremu poświęcony jest obecny 2019 rok. Fakt ten daje wspaniałą okazję do jeszcze głębszego poznania życia i bogatej twórczości Ojca Opery Narodowej, który po genialnym Chopinie był najznakomitszym polskim kompozytorem, a jego muzykę uważa się powszechnie za wzór muzyki słowiańskiej. Moniuszko to nie tylko kompozytor, to również pedagog, dyrygent orkiestr symfonicznych i chórów.

Dla dzisiejszych melomanów jest autorem wspaniałych oper i operetek, baletów i uwertur koncertowych. Należy pamiętać, że jest twórcą nowego modelu muzyki kościelnej i autorem wielu utworów religijnych: mszy, kantat, hymnów, litanii i psalmów, które nawiązują do polskiej tradycji, pobożności i kultury ludowej.

Znakomita twórczość sakralna kompozytora choć wciąż mało prezentowana i odkrywana zasługuje na szczególną uwagę, dlatego tym większą wyrażam wdzięczność i radość z organizacji Festiwalu Muzyki Sakralnej – Moniuszko w kościołach Warszawy odbywającego się w dniach 6 - 10 listopada 2019 roku.

Serdecznie zapraszam mieszkańców stolicy i wszystkich miłośników muzyki do udziału w tym Festiwalu. Sakralne kompozycje Stanisława Moniuszki zabrzmią w formie wykonawczej właściwej jego epoce, w historycznych przestrzeniach kościołów warszawskich, z którymi był związany. Dziękuję wszystkim, którzy w ten sposób upamiętniają tę postać i wydobywają dzieła ilustrujące głęboką duchowość i wrażliwość religijną artysty. Wszystkim im, a także wykonawcom i słuchaczom z serca błogosławię.

† Kardynał Kazimierz Nycz
Arcybiskup Metropolita Warszawski

Szanowni Państwo,

promowanie twórczości Stanisława Moniuszki jest naszą powinnością, a w roku 200. rocznicy jego urodzin – priorytetem. Znaczenie Dzieła twórcy polskiej opery narodowej dla historii muzyki polskiej oraz jego rola w kształtowaniu życia społeczno-kulturalnego jest nie do przecenienia. W burzliwym wieku dziewiętnastym, wobec braku polskiej państwowości, to właśnie konsekwentny wybór tematyki o charakterze narodowym w twórczości Moniuszki, a także wykonawstwo jego dzieł stały się̨ manifestacją polskości i wiary w istotę kultury narodowej jako spoiwa decydującego o poczuciu wspólnoty Polaków.

Oprócz oper, pieśni i miniatur instrumentalnych, które znalazły miejsce tak w salach koncertowych, jak i w polskich domach, warto podkreślić niezaprzeczalną wartość kantat czy utworów religijnych. Szczególnej uwadze polecam "Litanie ostrobramskie", "Mszę Piotrowińską" czy "Requiem", które w najbliższych dniach usłyszymy na odbywającym się pod patronatem diecezji warszawskiej Festiwalu Muzyki Sakralnej „Moniuszko w kościołach Warszawy”.

Chciałbym bardzo serdecznie zaprosić Państwa do udziału w Festiwalu. Podczas pięciu koncertów zabrzmią utwory polskiego kompozytora stanowiące o jego artystycznych dokonaniach, prezentujące piękno sztuki wokalnej.

Festiwal „Moniuszko w Kościołach Warszawy”, a także organizowany równolegle pod auspicjami diecezji warszawsko-praskiej „Festiwal Muzyki Sakralnej Stanisława Moniuszki”, stanowią przegląd twórczości sakralnej Moniuszki, a jednocześnie – poprzez zastosowanie dawnych praktyk wykonawczych oraz lokalizacji w historycznych przestrzeniach sakralnych – będą doskonałą okazją do przybliżenia nowych trendów w prezentacjach koncertowych. Staranny dobór polskich zespołów wokalnych i instrumentalnych, organistów oraz międzynarodowych solistów gwarantuje prezentacje na najwyższym artystycznym poziomie.

Zachęcam Państwa do wspólnego odkrywania sztuki Stanisława Moniuszki, nie tylko od święta. Niech obcowanie z jego Dziełem nieustannie dostarcza nam radości z poznawania muzycznego kunsztu naszego Mistrza opery narodowej.

Życzę Państwu niezapomnianych artystycznych przeżyć.

Waldemar Dąbrowski
Pełnomocnik Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego ds.
organizacji obchodów Roku Stanisława Moniuszki

Rok 2019 został ogłoszony przez polski parlament i UNESCO rokiem Stanisława Moniuszki. To kolejny wielki znany ze słyszenia, ale nie do końca słuchany polski twórca. Jego twórczość sakralna pozostaje zupełnie w cieniu innych dzieł i stanowi margines prezentacji koncertowych, podczas, gdy według mojej opinii, to najpełniejsza autorska wypowiedź twórcy, wypływająca nie z potrzeb merkantylnych lecz wewnętrznych, dotykająca najgłębszych i najważniejszych dziedzin życia. Z tej twórczości niewielką recepcją i tradycją wykonawczą, zwłaszcza w ostatnim czasie cieszą się cztery Litanie Ostrobramskie, podczas gdy ten rodzaj twórczości obejmuje ponad dziewięćdziesiąt kompozycji różnych rozmiarów i gatunków na różnorodny aparat wykonawczy. Przyczyn słabej znajomości tego fragmentu dzieła kompozytora jest wiele. Począwszy od diametralnego negatywnego przewartościowania tego dzieła tuż po śmierci kompozytora, kiedy to w muzyce europejskiej do głosu dochodzi wielka symfonika i neoromantyczna stylistyka. To spowodowało, że praktyka wykonawcza dzieł Moniuszki była i jest zdominowana poprzez późniejsze osiągnięcia estetyczne, przez co nie do końca oddaje, a czasami wręcz wypacza walory muzyczne twórczości kompozytora osłabiając ich wyraz. Utwory polskiego twórcy en bloc są postrzegane z jednej strony jako ważny element naszej państwowej kultury o mocnym zabarwieniu patriotycznym i narodowym, a z drugiej - jako twórczość mało oryginalna, zgrzebna, wręcz zaściankowa, co stwarza wrażenie, że dla artystów i odbiorców szukających wartości estetycznych nie jest repertuar wystarczająco interesujący, a dla wykonawców/organizatorów istotny artystycznie. Wynika to bardzo często z niewłaściwej perspektywy percepcyjnej rzutującej ocenę estetyczną dzieła poprzez pryzmat dokonań twórców działających w późniejszych czasach. Inną przyczyną jest również zwykła nieznajomość tej twórczości, wynikająca bardzo często z braku dostępu do odpowiedniego materiału nutowego. Nasz festiwal chciałby przyczynić się do zmiany tej optyki. Główne założenie programowe festiwalu są oparte na dwóch przesłankach artystycznych – po pierwsze, zaprezentujemy możliwie szerokie spektrum twórczości sakralnej Stanisława Moniuszki ze szczególnym uwzględnieniem twórczości chóralnej. Będzie to prawdopodobnie pierwsze, tak wielobarwne przedstawienie tej części spuścizny kompozytora w ramach jednego spójnego stylistycznie i wykonawczo wydarzenia. Po drugie, będziemy prezentować kompozycje Moniuszki w możliwie oryginalnej formie uwzględniając oryginalną przestrzeni akustyczną - tj. historyczne kościoły warszawskie, z którymi kompozytor był związany, oryginalny aparat wykonawczy uwzględniający wielkość i rodzaj zespołów wokalnych i instrumentalnych, oraz instrumenty z epoki oraz oryginalny tekst muzyczny kompozycji. Aby tak ambitne zamierzenia mogły uzyskać odpowiednie zainteresowanie, zaangażowaliśmy wysokiej klasy zespoły śpiewacze, a także zespoły instrumentalne dysponujące instrumentarium z epoki kompozytora i specjalizujące się w wykonawstwie historycznie poinformowanym. Mamy nadzieję, że w wielu wypadkach, to z gruntu nowe podejście pozwoli Państwu choć zbliżyć się do pierwowzoru i zweryfikować niektóre nawyki słuchowe i estetyczne dotyczące jego twórczości. Pięć koncertów monograficznych pozwoli nam choć na moment wniknąć w świat wewnętrznych przemyśleń i doznań niebanalnego twórcy jakim był Stanisław Moniuszko.

Dr hab. Andrzej Szadejko
Koordynator festiwalu
Moniuszko w Kościołach Warszawy