Po zakończonej ceremonii żałobnej w kościele św. Krzyża, 7 czerwca 1872 roku o godzinie 12.30 wyruszył Stanisław Moniuszko w swą ostatnią drogę wiodącą ulicami Warszawy na Cmentarz Powązkowski. Trumna wielkiego artysty niesiona była początkowo m.in. przez Sergiusza Muchanowa, wielkiego mecenasa artysty, później przez pracowników teatru.

Trwający cztery godziny przemarsz żałobny stał się wielką manifestacją patriotyczną, która zgromadziła około 80.000 Polaków. Jak pisał dziennikarz czasopisma „Kłosy”: „O godzinie w pół do pierwszej, ruszył pochód żałobny. Na czele postępowały sieroty i starcy Towarzystwa Dobroczynności, którego członkiem był zmarły; dalej szli uczniowie szkół publicznych z wieńcem kwiatów, po nich uczniowie i uczennice Instytutu Muzycznego, poprzedzani przez członków Rady zarządzającej i profesorów Instytutu. Za tymi szła orkiestra Lignicka pod dyrekcją Bilsego, wykonywając marsz żałobny Szopena w układzie na instrumenta dęte”.

Pochód wyruszył sprzed kościoła św. Krzyża, szedł Krakowskim Przedmieściem i ulicą Senatorską. Zatrzymał się przed gmachem Teatru Wielkiego, gdzie wykonano marsz żałobny z zakomponowanymi motywami z opery Halka. Później trumnę niesiono ulicami Bielańską i Nalewki aż na Cmentarz Powązkowski. Nad grobem kompozytora przemawiał pisarz i przyjaciel Jan Chęciński, autor m.in. libretta do Strasznego dworu.

Cmentarz Powązkowski powstał w 1790 roku na ziemi ofiarowanej przez Melchiora Korwina Szymanowskiego, właściciela dóbr Szymanowszczyzna, położonych na północ od warszawskiego Nowego Miasta. Podarowany teren przylegał do wsi Powązki, stąd utrwaliła się nazwa nekropolii. Twórcą rozplanowania i zagospodarowania terenu na potrzeby pochówków mieszkańców Warszawy był Dominik Merlini, nadworny architekt króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Ponieważ cmentarz założono w dzień świętego Karola Boromeusza czyli 4 listopada, dwa lata później położono kamień węgielny pod kościół cmentarny pod tym wezwaniem, którego architektem był także Merlini. Jest to budowla jednonawowa z transeptem nakryta kopułą. Od strony południowej znajdują się katakumby w stylu klasycystycznym, w których chowane były osoby zasłużone dla miasta i kraju. Spoczął tu m.in. wybitny działacz polityczny Hugo Kołłątaj, literat Franciszek Bohomolec, ale także Michał Gugenmus, najsłynniejszy zegarmistrz Warszawy. W 1925 roku wytyczona została Aleja Zasłużonych, a pierwszym w niej pochowanym był laureat literackiej Nagrody Nobla, Władysław Reymont. Do otoczonego murowanym ogrodzeniem cmentarza wiodą obecnie bramy: I przy kościele, II ozdobiona rzeźbą brama św. Honoraty i brama IV (wszystkie od ulicy Powązkowskiej), brama V od ulicy Tatarskiej oraz dwa wejścia od ul. Ostroroga.

W 1908 roku ciała Stanisława Moniuszki i jego żony Aleksandry (1821-1891), spoczęły w nowym, rodzinnym grobowcu, ufundowanym przez Warszawskie Towarzystwo Muzyczne. Po II wojnie światowej prochy kompozytora zostały przeniesione do oddzielnego grobowca w kwaterze 9 (rząd III), który sąsiaduje z pomnikiem rodziców Fryderyka Chopina.

W czasie II wojny światowej cmentarz wraz z zabudowaniami uległ poważnym zniszczeniom; odbudowa kościoła trwała przez całą dekadę lat 50-tych XX wieku. Od 1974 roku działa powołany przez Jerzego Waldorffa Społeczny Komitet Opieki nad Starymi Powązkami, którego liczne działania i słynne kwesty przyczyniły się do uratowania i odnowienia wielu zabytkowych nagrobków i pomników cmentarza.

Grób rodziny Moniuszków na Powązkach

Grób na Powązkach, obecne miejsce spoczynku