Zanim Stanisław Moniuszko na stałe osiadł w Warszawie, bywał w stolicy Królestwa Polskiego wielokrotnie. Podczas swoich tymczasowych pobytów najczęściej zatrzymywał się w Hotelu Rzymskim, mieszczącym się przy nieistniejącej już ulicy Nowosenatorskiej, obecnie ulicy Moliera. Przez dłuższy czas mieszkał też w domu czynszowym przy ulicy Oboźnej 8, gdzie pracował nad Halką, której premiera w Teatrze Wielkim 1 stycznia 1858 roku przyniosła mu sławę i uwielbienie publiczności i de facto przesądziła o przeniesieniu się kompozytora wraz z rodziną do Warszawy na stałe. Nastąpiło to w drugiej połowie 1858 roku po nominacji na dyrektora opery. Moniuszko wcześnie poślubił miłość swego życia, Aleksandrę Müller (1821-1891), z którą doczekał się dziesięciorga dzieci. Był człowiekiem niezwykle rodzinnym, co wyniósł ze swego domu rodzicielskiego: bliższa i dalsza familia zawsze najchętniej spędzała czas w swoim gronie. Przez wiele lat państwo Moniuszkowie wraz z licznym potomstwem mieszkali wspólnie z teściową, którą kompozytor darzył wielkim szacunkiem. Współcześni mu biografowie pozostawili opis wzruszających scen błogosławieństwa, jakiego udzielała kompozytorowi przed każdym wielkim wydarzeniem w jego życiu.

Konieczność utrzymania dużej rodziny i służby, a nierzadko było to około szesnastu, siedemnastu osób, wymagała od muzyka wielkiego wysiłku i pracy często ponad jego siły. Był bardzo kochającym małżonkiem i ojcem, z niezwykłym poświęceniem dbającym o zapewnienie rodzinie dobrego życia. Dla tak znacznej liczby domowników wynajęcie przyzwoitego mieszkania nie było sprawą łatwą, dlatego rodzina przeprowadzała się kilkukrotnie. Dodatkowo, jako że kompozytor bardzo często zmagał się z kłopotami finansowymi, zdarzało się, że wyprowadzano się z jednego mieszkania na lato, kiedy żona wyjeżdżała z dziećmi na wakacje, a przed wynajęciem kolejnego domu, co pozwalało zaoszczędzić pieniądze za czynsz w miesiącach letnich.

Znamy wszystkie warszawskie adresy Moniuszków. Dwukrotnie mieszkali przy Krakowskim Przedmieściu, pod numerem 81, później pod numerem 71. Na frontowej ścianie budynku domu, numer 81, znajduje się tablica przypominająca, że twórca opery narodowej mieszkał tutaj w latach 1858-1860. Stanisław Moniuszko ogromnie lubił Krakowskie Przedmieście. Uczęszczał na poranne nabożeństwa do kościoła wizytek, a w kamienicy pod numerem 1, nieopodal pomnika Kopernika, pijał herbatę w znakomitej cukierni Kocha. W następnych latach kolejno mieszkał w domu przy ulicy Wierzbowej 2 (1860-1866), potem przez rok nieopodal Ogrodu Saskiego przy Niecałej 9, a w latach 1867-1870 w kamienicy przy Nowym Świecie 39. Ostatnie dwa lata życia spędził przy ulicy Mazowieckiej 3, gdzie zmarł nagle na atak serca wieczorem, 4 czerwca 1872 roku.

W 1908 roku odsłonięto na frontowej ścianie kamienicy przy ulicy Mazowieckiej tablicę upamiętniającą jej wielkiego mieszkańca, której fundatorem było Warszawskie Towarzystwo Muzyczne. Dom przy Mazowieckiej nie przetrwał działań II wojny światowej, ale na odbudowanym w tym samym miejscu budynku, pod adresem Mazowiecka 3/5 w 100. rocznicę śmierci, 4 czerwca 1972 roku, ponownie wmurowano pamiątkową tablicę.

Tablica pamiątkowa ul. Mazowiecka 3/5, wygląd obecny

Tablica pamiątkowa przy Krakowskim Przedmieściu 81, wygląd obecny