Na zakończenie Roku Moniuszki na Litwie, 3 grudnia 2019 r. na deskach wileńskiego Teatru na Pohulance zostanie wystawiona jedna z najbardziej znanych oper Stanisława Moniuszki Halka w wersji wileńskiej. Jest to gościnny występ Warszawskiej Opery Kameralnej, przygotowany we współpracy z Instytutem Polskim oraz Domem Kultury Polskiej w Wilnie.

Przypadająca w 2019 r. dwusetna rocznica urodzin Stanisława Moniuszki, uroczyście obchodzona w Polsce, na Litwie i Białorusi, a objęta patronatem UNESCO, stała się doskonałą okazją do przypomnienia postaci tego wielkiego kompozytora, ale przede wszystkim do przypomnienia lub odkrycia na nowo jego dzieł. Uroczysta inauguracja Roku odbyła się 12 grudnia 2018 roku w wileńskim Pałacu Władców. Capella Cracoviensis zaprezentowała wówczas swoją wersję wileńskiej Halki. Było to jedno z pierwszych wydarzeń Roku Moniuszki na całym świecie.

Instytut Polski w Wilnie wspólnie z licznymi partnerami z Polski i Litwy, m.in. Ambasadą RP, Litewskim Komitetem ds. UNESCO, Biblioteką Narodową Litwy, Domem Nauczyciela, gatvės gyvos, zorganizował lub współorganizował kilkanaście projektów upamiętniających tę wybitną postać na Litwie. Były wśród nich większe i bardziej kameralne koncerty moniuszkowskie, wycieczki wileńskimi śladami kompozytora, konferencja naukowa, projekcje filmu, warsztaty artystyczne i happening dla dzieci Urodzinowa czapeczka dla Moniuszki a także urodzinowy tort. Na zakończenie zaś Roku Moniuszki przygotowano dzieło wyjątkowe – zrekonstruowaną muzycznie Halkę wileńską.

Halka wileńska Stanisława Moniuszki to w katalogu spektakli Warszawskiej Opery Kameralnej, nie tylko pozycja szczególna, ale wręcz kamień milowy w historii tej instytucji. Moniuszkowska Halka znana jest głównie z wersji warszawskiej, rozbudowanej do czterech aktów z ariami i baletami. Ta wersja została przygotowana specjalnie dla Warszawskiej Opery w roku 1857 i z wielkim powodzeniem wykonywana jest do dzisiaj. Halka wileńska z roku 1848 była pierwotną formą tej opery, miała budowę dwuaktową, zwartą i prężną dramaturgię oraz pozbawiona była większości znanych dziś arii i baletów. Zachował się do naszych czasów jedynie zapis wersji z akompaniamentem fortepianu, żadne ślady partytury lub głosów orkiestrowych nie zachowały się do naszych czasów. Halkę wileńską opracował w 1983 roku na zlecenie Stefana Sutkowskiego Jerzy Dobrzański, a reżyserował ją Kazimierz Dejmek. W 2019 roku Halka wileńska wraca na scenę Warszawskiej Opery Kameralnej jako wznowienie poprzedniej inscenizacji, jednakże z nową wersją muzyczną. Została ona przygotowana specjalnie na Festiwal Moniuszkowski i oparta została na oryginalnym zapisie z roku 1848 oraz na pierwodrukach wersji warszawskiej. Jest to zatem muzyczna rekonstrukcja dzieła, sporządzona z szacunkiem dla stylu kompozytora i zawierająca w całości materię muzyczną skomponowaną przez Moniuszkę. Dzieło jest w całości wiernym odbiciem zachowanej wersji z roku 1848. Halka wileńska powraca w inscenizacji Kazimierza Dejmka w nowym opracowaniu materiałów muzycznych przez Macieja Prochaskę, w nowej wersji partytury orkiestrowej. Dzieło zabrzmi w wykonaniu znakomitych solistów współpracujących z Warszawską Operą Kameralną oraz z towarzyszeniem orkiestry instrumentów historycznych Musicae Antiquae Collegium Varsoviense.

Występ odbędzie się 3 grudnia 2019 r., o godz. 19.00, w Rosyjskim Teatr Dramatycznym Litwy (ul. J. Basanavičiaus 13, Wilno). Spektakl biletowany. Sprzedaż biletów: sekretariat Domu Kultury Polskiej w Wilnie (p. 203) oraz „Bilietai.lt”. Organizatorzy: Warszawska Opera Kameralna, Instytut Polski w Wilnie oraz Dom Kultury Polskiej w Wilnie; partner Ambasada RP w Wilnie. Partnerzy medialni: Radio znad Wilii, zw.lt, Kurier Wileński i TVP Wilno. Dofinansowano ze środków MKiDN w WPR „Niepodległa 2017-2022” oraz IAM z programu „Kulturalne pomosty”.